Dood van een rivier

 

Media

Video

Wetenschap

Persoonlijk

Contact

 

Klik hier voor een versie van betere kwaliteit.

De dood van een rivier - 20 juni 2002

Al enkele jaren neemt de Delftse hoogleraar geologie Salomon Kroonenberg eerstejaars studenten mee op excursie door de stad. Het liefst zou hij de bewoners willen verplichten alleen op kousenvoeten rond te lopen, want de geologie blijkt letterlijk op de straatstenen en winkelvloeren te liggen. Kroonenbergs verhaal maakt duidelijk dat het huidige Nederland ooit de delta was van de Eridanos, een rivier half zo groot als de Amazone.

Hij kwam uit het noordoosten, slingerend over een paar duizend kilometer - de Eridanos stroomde door grote delen van Europa. Zo'n twaalf miljoen jaar geleden, ver voor het ontstaan van de mens, boorde zijn eerste water een weg door Scandinavië, de Baltische staten, Polen en Duitsland. Tot aan zijn dood - de oprukkende gletsjers van de ijstijd die 700.000 jaar geleden begon veegde de rivier letterlijk van de kaart - veranderde de Eridanos regelmatig van koers, maar altijd mondde hij uit in een delta die over het huidige Denemarken, Noord-Duitsland en Noord-Nederland lag.

Een groot deel van de Nederlandse ondergrond is afkomstig van het sediment dat de Eridanos aanvoerde. Ons land komt uit het buitenland, stelt Kroonenberg. Het idee dat de geologie van Nederland met zijn vlakke polders saai is, bestrijdt hij dan ook. Op betrekkelijk geringe diepte bevinden zich geplooide aardlagen en breuken die leren dat er werkelijk iets als de 'Dutch mountains' bestaan - ze liggen alleen ondergronds, inclusief een vulkaan, die ooit de hedendaagse Waddenzee onveilig maakte.

Naast geoloog is Kroonenberg ook columnist en verhalenverteller. Steeds probeert hij zijn lezers en toehoorders over de horizon van miljoenen jaren te laten kijken, en levert hij commentaar op beleidsmakers. Milieukwesties en planologische structuren zet hij in een ander perspectief. Volgens hem zijn politici met hun natuurontwikkelingsplannen en maatregelen die klimaatveranderingen moeten tegengaan tuinierders op planetaire schaal. "Voor ons is de aarde een tuin waarin we schoffelen totdat het is zoals we willen. Maar de natuur en het milieu zijn niet met een menselijke maat te meten."

Dat komt ook al omdat de natuur en het milieu van een gebied afhankelijk zijn van hun plaats op aarde. In de 4,5 miljard jaar die de aarde bestaat, dobberen de continenten voortdurend rond op het gloeiende hete binnenste van de planeet. Geen werelddeel blijft waar het is, en verhuist met soms enkele centimeters per jaar van pool naar evenaar. De online filmpjes in het laatste item van deze afleveringspagina schetsen er een beeld van.

 

Boekenrubriek met Onno Blom
Omroep MAX, 28 januari 2023
10:47

Friedrich Voltz (1828-1855)
Société Géologique de France, 27 februari 2023
38:59

De aarde volgens W.F. Hermans
Spui25, 11 januari 2023
1:52:49

Adek ontbeert praktijkapparatuur
Surinaamse Staatstelevisie, 7 december 2022
3:21

GMD verdient betere investering
Surinaamse Staatstelevisie, 11 november 2022
6:02

Goede Morgen
Russische Staatstelevisie, 30 april 1995
5:48

Opening expositie Future Geology
Studio Gwen van den Bout, 24 juli 2021
23:11

Geología del escudo de Guayana
UNaL Bogotá
11 juni 2021
1:31:58

Death of western Europe largest river
MEGAPOLIS GeoMSU
26 november 2020
1:56:38

Interview Kantelpunt
Parmando24
16 januari 2020
34:28

Over het klimaat
WNL op zondag
9 mei 2017
11:23

WURtalk #1
Universiteit Wageningen
28 september 2016
23:10

Radboud Reflects
Radboud Universiteit
23 februari 2016
1:52:44

Van Liempt Live
RTL-Z
11 december 2015
16:43

Studium Generale
TU Delft
3 december 2015
1:10:38

Hier is... Adriaan van Dis
DWDD
5 maart 2015
13:05

Paradiso-lezing
Paradiso Amsterdam
15 april 2012
57:14

Cambio climático
Parque Explora
15 de febrero de 2011
1:32:27

Pauw en Witteman
VARA
5 november 2010
7:55

Pauw en Witteman
VARA
19 april 2010
49:09

Pauw en Witteman
VARA
16 april 2010
13:47

Pauw en Witteman
VARA
15 april 2010
52:48

Nieuwslicht
VARA
8 april 2010
23:06

NOVA
NOS/Vara
5 februari 2010
32:07

NOS Video & Audio
NOS
14 december 2009
14:12

Aarde en klimaat
Luisterboek, NRC Handelsblad Academie
april 2009
23:10

NWTV - De Boekenrubriek
NWTV, afl. 1, VPRO
2006
57:35

Het Alziend Oog
KRO, Annemiek Schrijver
9 april 2006
37:08

Boeken&cetera
VPRO, Wim Brands
19 februari 2006
25:02

Wandelende continenten
VPRO Noorderlicht
2006
00:19

Dood van een rivier
VPRO Noorderlicht
20 juni 2002
24:32

The rising Caspian Sea
Yo Yo Films
1995
22:13

 
Media | Video | Wetenschap | Persoonlijk | Contact
design
-sitefab-